“Mens sana in corpore sano” — Juvenalis
Wat is het verschil tussen lichaam en geest? Zijn deze met elkaar verbonden en welke interactie gaan ze met elkaar aan? Deze kwestie is het onderwerp geweest van veel boeken en kan veel interessante vragen oproepen. Bijvoorbeeld; als we een geest bezitten, waar in het lichaam kunnen we die dan vinden? Of is de geest sterker dan het lichaam?
De scheiding tussen geest en lichaam bestaat al heel lang, te beginnen bij de klassieke filosofen, maar het was Descartes die de scheiding tussen lichaam en geest een flinke duw in de rug gaf (Dreher, 2003). Echter, in de afgelopen decennia hebben we ons gerealiseerd dat ons lichaam en geest niet alleen nauw met elkaar verbonden zijn, maar in werkelijkheid ook onafscheidelijk van elkaar zijn, waarbij veranderingen in de één direct invloed kunnen hebben op de ander. Door deze gewaarwording zijn er nieuwe studierichtingen ontstaan. Denk aan psychosomatiek en psychofysiologie. Beide studies bevinden zich op het het kruispunt van lichaam en geest.
Nu we het antwoord hebben gekregen op de vraag of het lichaam en de geest met elkaar verbonden zijn, stuiten we op een ander probleem, namelijk is de geest of het lichaam sterker? Oftewel wie heeft de broek aan? Heeft iemand bijvoorbeeld een chemische onevenwichtigheid waardoor hij depressief wordt en depressieve gedachten krijgt, of veroorzaken zijn depressieve gedachten op de één of andere manier een chemische onevenwichtigheid? Raakt iemand gestrest door lichamelijke pijn of krijgt iemand pijn door stress? Aan de andere kant kan een goed functionerende geest helpen om een gezond lichaam te behouden en vice versa.
Gezonde signalen van het lichaam worden ontvangen in de hersenen, zodat de hersenen zich geen zorgen hoeven te maken, bijvoorbeeld in het geval van pijn. Zo kunnen de hersenen ontspannen, en hun aandacht en hulpbronnen besteden om zich efficiënt met andere activiteiten bezig te houden (Barral, 2007). Andersom, weten we ook hoe negatieve emotionele toestanden zoals woede of depressie ons lichaam en het functioneren zijnde eten, slapen of sporten kunnen beïnvloeden. Uitgaande van de wisselwerking tussen geest en lichaam en de mogelijke negatieve effecten op elkaar, kunnen we ook aannemen dat positieve interacties kunnen helpen om zowel mentale als fysieke gezondheid te behouden (van der Kolk, 2015).
Een positief geloofssysteem kan helpen bij het helen van lichamelijke problemen of het herstel versnellen. We zijn ons terdege bewust van het placebo-effect waarbij een nepmedicijn via de hersenen toch een positief effect kan hebben op de werking van het lichaam (Harrington, 2009; Marchant, 2016). En andersom ervaren we dat een gezond, goed functionerend lichaam een positief effect heeft op het geheugen, de aandacht, of de stemming. Goede voeding en optimaal bewegen zijn niet alleen goed voor het lichaam, maar ook voor de hersenen en de geest. Lichaamsbeweging als medicijn of therapie is niet alleen effectief voor het behoud van een gezond lichaam, maar werkt ook tegen angst of depressie.
Zoals u ziet, kunnen we heel diep op deze materie ingaan. In praktische zin betekent het voor ons dat we in het dagelijks leven gewoon goed voor ons lichaam en onze geest moeten zorgen, en ook hier kan de natuur een grote leraar en verzorger in zijn!
Literatuur
- Barral, J.-P. (2007). Understanding the Messages of Your Body: How to Interpret Physical and Emotional Signals to Achieve Optimal Health. Berkeley: North Atlantic Books.
- Dreher, H. (2003). Mind-body unity a new vision for mind-body science and medicine. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
- Harrington, A. (2009). The Cure Within: A History of Mind-Body Medicine. New York City: W. W. Norton & Company.
- Marchant, J. (2016). Cure: A Journey into the Science of Mind Over Body. Edinburgh: Canongate Book.
- van der Kolk, B. (2015). The Body Keeps the Score: Brain, Mind, and Body in the Healing of Trauma. Londen: Penguin Books.